Renata Dancewicz: "Je kunt niet alles in het leven doen, je kunt niet alles zijn"

PAP Life: In de Netflix-serie "Aniela" speel je Zofia, de geliefde van de echtgenoot van de titelrolspeelster Aniela. Zofia is een zangeres die dertig jaar geleden succes had. Nu verlangt ze terug naar dat tijdperk en kijkt ze naar haar oude opnames. Vind je het leuk om terug te blikken op het verleden? Dit jaar is het precies dertig jaar geleden dat je in Gdynia een prijs ontving voor je rollen in drie films: "Pułkownik Kwiatkowski", "Dad" en "Deborah".

Renata Dancewicz: Ik ga terug, het is natuurlijk vanzelfsprekend en in zekere zin onvermijdelijk. Ik hou van deze uitstapjes naar het verleden, ik bekijk het met een afstand, sentimenteel, met genegenheid, soms met verbazing. Maar er is niets dat me doet missen. Ik zou zeker niet terug willen naar die tijd, bijvoorbeeld om iets te verbeteren.

Over het algemeen ben ik tevreden met hoe mijn leven zich heeft ontwikkeld, omdat ik geloof dat het harmonieus is verlopen, in overeenstemming met mijn persoonlijkheid. Ik heb over het algemeen niets tegen mijn wil gedaan en heb meer op mezelf en mijn instinct vertrouwd dan op anderen. Vooral omdat het 100 procent is, en dat is niet altijd mogelijk. Natuurlijk zijn andere mensen en wat er om ons heen gebeurt ook belangrijk en hebben ze invloed. Bovendien is het slechts speculatie, een alternatieve geschiedenis. Het is tijdverspilling.

Het is duidelijk dat er verschillende periodes in het leven zijn, soms hebben we het slechter, soms beter, en afhankelijk daarvan hebben we verschillende gedachten. Maar – afkloppen – ik zit op een heel goed punt in mijn leven en daarom voel ik geen behoefte om aanpassingen te doen.

PAP Life: In een van de eerste scènes zien we Zofia in een intieme situatie met Aniela's echtgenoot. Had je twijfels over het spelen van deze scène?

RD: Als ik had geaarzeld, twijfels had gehad, had ik het niet gedaan. Niemand wordt gedwongen. Naar mijn mening komen scripts die zo goed geschreven, zo briljant, zo oneerbiedig en zo meeslepend zijn als "Aniela" niet vaak voor. Dit script is een beetje on-Pools, het heeft veel karakter, dus ik was erg blij om eraan mee te doen. Eerlijk gezegd kan het me niet schelen wat mensen van me denken. Natuurlijk zie ik er anders uit dan dertig jaar geleden, want ik ben nu zesenvijftig. Waarom zou ik iets zo voor de hand liggends moeten uitleggen?

PAP Life: Je hebt in verschillende films met Marek Kondrat gespeeld. Ongeveer twaalf jaar geleden stopte Kondrat met acteren en stapte hij over naar de wijnwereld. Je bent al meer dan twintig jaar te zien in "Na Wspólnej" en je hebt ook in films en tv-series gespeeld, maar dat waren kleine rollen. Welke rol speelt acteren in je leven?

RD: Dit is mijn werk, het is wat ik doe voor de kost, en soms geniet ik er zelfs van. Het is duidelijk dat werk ons leven in zekere zin aanzienlijk organiseert; we moeten de kost verdienen, want weinig mensen kunnen het zich veroorloven om niet te werken. Mijn werk is vrij uniek omdat het niet één-op-één is. Het is natuurlijk heel belangrijk, en ik heb er veel aan te danken, maar het is niet het allerbelangrijkste, want het leven zelf is het allerbelangrijkste.

PAP Life: De media meldden onlangs dat Marek Kondrat terugkeert naar de acteerwereld en de hoofdrol zal spelen in een nieuwe verfilming van "The Doll". Wil je hem nog een keer voor de camera zien?

RD: Natuurlijk zou ik een coole rol aannemen, zelfs als het met Marek Kondrat was (lacht). Maar – ik heb het al eerder gezegd – ik ben geen fanatieke actrice, ik hoef niet elke rol te spelen. Ik heb niet het gevoel dat ik iets belangrijks mis als ik iets niet speel.

Renata Dancewicz over haar passie voor bridge

PAP Life: Bridge is belangrijk in je leven. Je bent lid van de Poolse Sportbridge Vereniging, hebt de titel Sportmeester en doet mee aan toernooien. Ik geef toe dat bridge me een ouderwetse hobby lijkt. Waarom ben je begonnen met bridgen?

RD: Toen ik zes was, leerde mijn oma me blackjack spelen. Mijn familie speelde allerlei soorten kaarten, behalve bridge. Ik raakte geïnteresseerd in bridge na het lezen van de misdaadromans van Agatha Christie, waar ik fan van was omdat het spel er vaak in voorkomt. Ik schreef me in voor sportbridgecursussen, begon lessen te volgen en reisde naar toernooien. De bridgegemeenschap is heel divers, en dat vind ik er zo leuk aan. Er zijn veel jonge mensen, en Polen heeft aanzienlijke successen geboekt in de jeugd- en juniorcategorieën.

Steeds meer vrouwen bridgen, en er zijn sportbridgecursussen die uitstekende spelers afleveren. Er zijn oudere spelers, maar ook kinderen die nauwelijks boven de tafel uitsteken. Natuurlijk is het geen massa-entertainment. Maar gelukkig spelen er genoeg mensen, en daardoor hebben we onze eigen evenementen. Onlangs werden in Poznań de Europese kampioenschappen sportbridge gehouden, en veel medailles gingen naar Polen.

Bridge heeft de moderniteit omarmd; bieden gebeurt op iPads en er zijn machines die kaarten delen. Ik besef dat het een retrogevoel heeft, en misschien zit er wel iets in. Hoe dan ook, ik ben dol op bridge.

PAP Life: Besteed je veel tijd aan het spelen en reizen naar toernooien?

RD: Bridge is een statistisch spel, dus als je goed wilt spelen, moet je gewoon spelen en oefenen. De laatste tijd heb ik mijn weekenden vol met werk, dus speel ik wat minder vaak. Nu de vakantie begint, heb ik meer tijd en speel ik vaker.

PAP Life: Kun je geld verdienen met bridgen?

RD: Er zijn mensen die geld verdienen met bridgen, maar dat zijn er maar weinig. De meeste andere enthousiastelingen dragen bij aan de sport, vooral vanwege de toernooien, reizen, accommodaties, enzovoort.

Renata Dancewicz over haar werk

PAP Life: Je verdient je brood als actrice. Je speelt al meer dan twintig jaar in de serie "Na Wspólnej". Wat speelt er verder in je professionele leven?

RD: Ik speel ook in theaters, vooral in het toneelstuk "ŻONa" van Adam Sajnuk met Piotr Polk. In september staan we op het podium in Mała Warszawa. Kom kijken. We spelen het ook in Polen, omdat het sinds de pandemie zo slecht is gegaan dat er veel gereisd wordt. Ik heb het gevoel dat mensen honger hebben naar komedie.

Ik heb net een toneelstuk gespeeld genaamd "Thief" in het Komedia Theater in Warschau. Het is zo grappig, want ik speelde "Thief" voor het eerst in Kwadrat, geregisseerd door Janusz Majewski, toen de dief Jan Kobuszewski was. De tweede keer speelde ik het onder regie van Cezary Żak, toen de dief Czarek Żak was. En nu regisseert Czarek Żak ook in Komedia, en de dief is Dorota Stalińska.

Het is ook interessant voor mij omdat ik eerder een andere rol speelde. Ik heb ook een zeer interessante productie gedaan in het Poolse Theater in Szczecin – "Kopenhagen", geregisseerd door Adam Opatowicz. Het is een toneelstuk van Michael Frayn uit de jaren 80 over de morele verantwoordelijkheid van kernfysici die de atoombom hebben ontworpen.

PAP Life: Ga je naar filmcastings?

RD: Dat hangt ervan af. Soms ga ik. Maar het is niet mijn favoriete bezigheid.

PAP Life: Was er een moment in je leven dat je erover dacht om te stoppen met acteren?

RD: Ik had andere plannen voor het leven voordat ik werd toegelaten tot de acteerschool. Maar nadat Jan Machulski me van school had gestuurd, begon ik te acteren in films en werkte ik vervolgens bij het Wałbrzych-theater met Wowa Bielicki. Het was waarschijnlijk mijn perversiteit die me deed besluiten Machulski ongelijk te geven.

Later, toen ik actrice werd, behaalde ik een mate van succes waarmee ik mezelf in dit beroep kon onderhouden. Ik hoefde dus niet op zoek naar een andere baan. Wel kwamen er af en toe, om verschillende redenen, ideeën in me op, maar niets serieus genoeg om mijn professionele leven volledig te veranderen.

PAP Life: Over verandering gesproken, de serie "Aniela" gaat ook over de midlifecrisis die zowel mannen als vrouwen treft. Op een gegeven moment maken we de balans op van wat we hebben bereikt en wat niet. Sommige mensen besluiten dan tot radicale veranderingen. Heb jij zo'n crisis meegemaakt?

RD: Nee, ik voel een continuïteit met mezelf. Ik ben meer voorstander van evolutie dan van revolutie. Natuurlijk benadrukken mensen soms het ene ding meer dan het andere in hun leven, hebben ze andere prioriteiten, zijn ze wel of niet verliefd, of worden ze moeder, enzovoort. Maar ik heb nog nooit meegemaakt dat ik me plotseling realiseerde dat mijn leven waardeloos was of dat ik een leven leidde dat anders was dan ikzelf, en dat ik nu weer mezelf wil zijn.

Net als in "Aniela", wanneer haar man Jan naar een mannelijke machtskring gaat en tot de conclusie komt dat hij zijn hele leven al verliefd is op Zofia, zijn eerste jeugdliefde, besluit hij te stoppen met zijn leven van schijn en wil hij terugkeren naar wat hij als belangrijk beschouwt. Het is algemeen bekend dat dergelijke revoluties op verschillende manieren eindigen, meestal slecht of hilarisch, naar mijn mening.

De wereld is al heel lang zo, we worden constant gebombardeerd met dingen die we kunnen doen omdat we het waard zijn, omdat we het verdienen, etc. Ik ben echter een fan van Epicurus en zelfontplooiing en plezier, maar met zelfbeperking: begrijpen wie je bent en accepteren dat je niet alles in het leven kunt doen, je kunt niet alles zijn.

PAP Life: Dit veroorzaakt een gevoel van voortdurende onvervuldheid, een voortdurende zoektocht.

RD: En het leidt ook tot neuroses en allerlei andere aandoeningen. Als je alles wilt zijn, weet je dat het je niet zal lukken. Je moet gewoon een keuze maken. Toen ik twintig was, wist ik dat ik geen ballerina zou worden, omdat het fysiek onmogelijk was, ook al droomde ik er al sinds mijn kindertijd van. Ik ben nooit in de verleiding gekomen om te golfen, tennissen, ruimtereizen of duiken, en ik wil het zelfs niet proberen, want op dit moment doe ik liever wat ik wil. En een leven leiden met zelfdiscipline, vrij van narcistische fantasieën of overdreven ambities, lijkt me beter, tenminste voor mij.

Omdat het niet eindigt met een revolutie waarbij ik plotseling alles laat vallen en verander, omdat ik een leugen leefde en dat was ik niet. Ik ben gewoon mezelf sinds mijn geboorte en ik leef zoals ik weet hoe. Daarom heb ik tot nu toe niet de behoefte gevoeld aan zo'n totale verandering, en het is onwaarschijnlijk dat ik die ooit zal voelen.

PAP Life: Aan het begin van het gesprek zei je dat je op een heel goed punt in je leven zat. Betekent dat dat alles op zijn plek zit?

RD: Nee, ik zie het niet als iets dat ik op een bepaalde plek moet zijn of georganiseerd moet zijn. Ik voel me gewoon goed. Ik ben gezond. Ik heb vrienden. Ik ben verliefd. Ik heb een fantastische zoon. Het is vakantie. Wat wil je nog meer? Het leven is geen Excel-spreadsheet waarin ik dit en dat moet doen, en als ik dat niet doe, voel ik me ellendig. Het leven is chaos, en we reageren gewoon op wat ons overkomt. Natuurlijk hebben we plannen, maar we kunnen er niet aan gehecht raken. Als het niet gebeurt, jammer dan. Dan is het iets anders.

PAP Life: Heb je dat altijd al gedacht?

RD: Ik weet het niet, ik doe niet aan zelfanalyse. Ik heb een heel goed karakter; ik ben gewoon liever blij dan ongelukkig. Ik maak me liever geen zorgen van tevoren. Dat betekent natuurlijk niet dat me geen nare dingen zijn overkomen, of dat ik geen nare momenten, problemen of zelfs tragedies heb meegemaakt. Maar ik weet ook dat niet alles van mij afhangt, en ik ben niet van plan de schuld en verantwoordelijkheid voor de hele wereld op me te nemen, want dat is een recept voor frustratie.

PAP Life: Je moet niet te veel aan plannen hechten. Maar ik wil je graag iets vragen over je vakantieplannen?

RD: Begin juli ga ik nog wat meer werken, want ik ben "Wspólna" aan het afmaken. Daarna ga ik reizen, door Italië rijden, wat tijd aan zee doorbrengen en wat tijd in mijn eigen land doorbrengen. Ik ga bridgen, lezen, slapen en mijn spreekwoordelijke bubbels kraken. Want daar zijn vakanties voor.

Geïnterviewd door Iza Komendołowicz

Renata Dancewicz is film- en theateractrice. Ze speelt ook bridge. Ze studeerde acteren aan de filmschool van Łódź en slaagde voor haar acteerexamen extern. Ze won de prijs voor beste vrouwelijke bijrol voor drie films: "Dad", "Deborah" en "Pułkownik Kwiatkowski" op het Poolse filmfestival van Gdynia in 1995. Ze speelde al meer dan 20 jaar in de serie "Na Wspólnej" en in particuliere theaters. Recent speelde ze in de serie "Aniela" (Netflix). Ze is 56 jaar oud en moeder van de 21-jarige Jerzy.